|
муайян муддатга тузилади. Чунки Ҳудайбийя сулҳида муайян муддат белгилаб қўйилган эди.
Агар сулҳ тўғри тузилса то унинг муддати тугагунига қадар ёки кофирлар уни бузишгунига қадар улардан тийилишимиз (яъни кофирларга жанг қилишдан ўзимизни тийишимиз) ва сулҳ битимига риоя қилишимиз лозим бўлади. Уни бузиш улар томонидан берилган бирон баёнот сабабли ёки бизга қарши уруш қилишлари ёки диёримиздаги бирон мусулмон ёки зиммийнинг ўлдирилиши ёки сулҳ шартларига хилоф бўлган бирон нарсани қилишиб, қолганлари буни на сўз ва на иш билан инкор қилишмагани сабабли бўлади. Агар шу нарсалар юз берса уларнинг ҳаммаси борасидаги сулҳ бузилади. Шунингдек агар давлат кофирларнинг сулҳни бузадиган бирон нарса билан хиёнат қилишларидан хавфсираса, бу тўғрида бирон белги-аломат кўзга ташланса бу ҳам сулҳни бузади. Бундай бирон нарса юз берадиган бўлса кофирларга кечасими ёки кундузими, ҳар қайси вақтда ҳужум қилиш жоиз бўлади. Чунки уларнинг сулҳни бузишлари мусулмонларнинг уларга қарши жанг қилишларини ва улар билан тузилган сулҳни бузишларини ҳалол қилиб қўяди. Чунки Росулуллоҳ с.а.в. Қурайш билан сулҳ тузиб, Қурайш сулҳ аҳдини бузгач Пайғамбаримиз с.а.в. учун илгари уларга нисбатан қилиши ҳаром бўлган нарса ҳалол бўлиб қолди. Шунинг учун Пайғамбаримиз с.а.в. уларга қарши жанг қилиб Маккани фатҳ қилдилар. Чунки сулҳ вақтинчалик битим бўлиб, муддати тугаши билан ёки бузилиши билан тугайди. Аллоҳ Таоло деди:
فَمَا اسْتَقَامُواْ لَكُمْ فَاسْتَقِيمُواْ لَهُمْ
«Улар модомики аҳдларида барқарор турар эканлар, сизлар ҳам аҳдларингизда турингиз!» [Тавба: 7]
وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِيَانَةً فَانبِذْ إِلَيْهِمْ عَلَى سَوَاء
«Агар (ўрталарингизда аҳд-паймон бўлган) бирон қавм тарафидан хиёнатни сезсангиз, уларга (қилган аҳд-паймонларини) баб-баробар қилиб ташланг (яъни, ўрталарингиздаги аҳд-паймон тугаганини ҳар икки тараф ҳам билсин)» [Анфол: 58]
وَإِن نَّكَثُواْ أَيْمَانَهُم مِّن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُواْ فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُواْ أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَيْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنتَهُونَ
«Агар аҳдлашганларидан кейин қасамларини бузсалар ва динингизга тош отсалар, у ҳолда (бу кирдикорларидан) тўхташлари учун куфр етакчиларига қарши жанг қилингиз! Зеро, улар учун ҳеч қандай қасам йўқдир» [Тавба: 12]
Агар душманлар сулҳ шартларини бузишса ва биз билан бўлган муносабатлари, хатти-ҳаракатларида сулҳ келишувига риоя қилишмаса, демак улар бизни аҳдимиздан озод қилишган бўлади. Бу билан бизга уларнинг қонлари ва моллари ҳалол бўлиб қолади ва уларга қарши уруш қилиш вожиб бўлади. Демак улар бизга қарши жанг қилишганидан бошлаб уларга қарши жанг қилишимиз ва улар сулҳни бузишганидан бошлаб биз ҳам улар билан тузилган сулҳ битимини бузишимиз вожиб бўлади.
270-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434